مکتب اصالت کلمه کانون جهانی یاران مکتبی استاد آرش آذرپیک
نوشته های مرتبط
واژه فمینیسم به عنوان نهضت طرفداری از حقوق تضعیف شده زنان تعریف شده است. به طوری که اندیشمندان این تفکر معتقد هستند که زنان در طول تاریخ مورد ظلم مردان قرار گرفته اند و حقوق آنها به دست مردان پایمال شده است. لذا با به راه انداختن جنبش فمینیسم خواستار گرفتن حقوق پایمال شده زنان از دست مردان هستند که این حقوق و خواسته های زنان از جامعه مردان یا به بیانی جامعه مردسالار به صورت قدم به قدم از یکی دو قرن پیش آغاز گشته و در دهه های گذشته با دوری تند همچنان ادامه یافته است.
تفکر فمینیسم با توجه به بنیه فلسفه مابانه آن توانسته در علوم مختلفی چون جامعه شناسی، فلسفه، زیست شناسی، روان شناسی، انسان شناسی، حقوق و حتی زبان شناسی و… مطرح گردد.
که در این مختصر از تفکر فمینیسم به عنوان یکی از موضوعات مهم فلسفه حقوق با ذکر چند نکته می گذریم و بحث در این مورد را به مجال دیگر وا می گذاریم.
نکته اول: در فلسفه حقوق مکتب عدالت حقیقت گرا با اصالت دادن به کلمه اصل تفکیک بین جنس و جنسیت (همچون برخی نگرش های مطرح در این زمینه) وجود دارد و علت ابتدایی سلطه مردان بر زنان را باید در جنس و تفاوت های آن همچون فیزیک قوی مردان نسبت به زنان و در جنسیت قرار دادهای وضع شده توسط انسان بدوی چه به صورت خودآگاه و چه ناخودآگاه جستجو کرد که ساختاری مردانه و زنانه را به شکلی که امروزه می بینیم به وجود آورده است.
حال مکتب عدالت حقیقت گرا با شناختی که در این زمینه به دست آورده است به دنبال راهکارهای برای شناساندن بهتر و حل این مسئله بنیادین برآمده است.
نکته دوم: همان گونه که برخی از زبان شناسان معتقد هستند که زبان هم به تبع سلطه مردان مردسالار است، در مکتب عدالت حقیقت گرا نیز این تفکر مطرح است که کلمات نیز به عنوان پیکره تشکیل دهنده زبان قبل از آنکه به زبان بپردازیم با توجه به بار ژنتیکی که در طول تاریخ گرفته اند غالباً باری مردانه دارند و سینه به سینه و نسل به نسل بار مردسالارانه خود را به همراه آورده اند. حتی امروزه با توجه به آگاهی بخشی احمد جوامع در زمینه حقوق زنان و حس ترحم و همدردی بسیاری مردان با حقوق زنان اما همچنان در قوه تفکر مردان حس برتری خواهی جنسیتی وجود دارد که این امر به دلیل بار ژنتیکی کلمات در طول تاریخ می باشد.
نکته سوم: در تفکرات رادیکال، سوسیالیست، فاشیست، اگزیستانسیالیست و … محوریت تفکر برجسته کردن قسمتی از ظلم های که در طول تاریخ به زنان از طرف مردان شده است، می باشد. اما در تفکر پست مدرنیسم در حقوق و عدالت حقیقت گرا(عریانیسم) نگاهی به آنسوی ” یا رد” فمینیسم انداخته شده است. لذا این دو تفکر با پیشوند ” پسا” پسا فمینیسم حقوق پست مدرن و پسا فمینیسم عدالت حقیقت گرا(عریانیسم) مطرح می باشند که یکی بر مبنای نسبیت معتقد به رد نظریه واحدی در زمینه زنان می باشد و معتقد است حقوق زنان امری فردی است و از هر فرد به فرد دیگر متفاوت می باشد لذا یک نظریه نمی تواند باعث بهبود وضعیت تمام زنان شود.
از سویی دیگر عدالت حقیقت گرا عدالت بر مبنای حقیقت عمیق معتقد به فراروی از دنیای جنسیت گرایی و رسیدن به جنسیت واحد (انسانیت) می باشد و معتقد است که حقوق زنان و مردان با احترام کامل به جنس و تفاوت های هر کدام باید به سمت انسانیت فراروی شود که در این صورت نظریه جنس سوم برخلاف عقیده پست مدرن ها می تواند باعث بهبود وضعیت تمام زنان شود.
در علم جرم شناسی که یکی از شاخه های علوم جنایی محسوب می شود با مطالعاتی که در دهه های گذشته روی برخی پرونده ها در دادگاه های کشور های غربی انجام گرفت پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که در بین پرونده های تشکیل شده زنان جایگاهی ندارند و جرائم اکثریت مرانه هستند. همین امر توجه جرم شناسان را به این زمینه معطوف نمود که آیا جرم خصلتی مردانه دارد؟ یا وضعیت اجتماعی زنان است که باعث گشته در آمار جنایی جایگاهی نداشته باشند؟ طرح سوالاتی از این دست موجب گردید که اندیشمندان هر کدام با تخصص علمی خود از جمله اقتصاد، فلسفه، جامعه شناسی، حقوق و… به جایگاه زن در مقوله جرم توجه نمایند
بعنوان مثال همان طور که لومبروزو معتقد بود که در وضعیت سنتی جرایم زنان محدود و غالباً سقط جنین، بچه کشی، شوهر آزاری، شوهر کشی و فاحشه گری می باشد که این جرائم مختص به محیط خانه بود.
در فضای شکل گرفته از جهات مختلف به وضعیت زنان در جامعه توجه شد مثلا مارکسیست های فمینیسم عامل اقتصادی را در کمرنگ بودن جرایم زنان دخیل می دانست و معتقد بودند زنان با خاطر این که از لحاظ اقتصادی متکی به شوهرانشان هستند از خود قدرتی ندارند و بیشتر در محیط خانه هستند و اگر جرمی از آنها سر میزند تقریباً موارد ذکر شده بالا است. حال راهکار آنها کشاندن زن به بیرون از خانه و اشتغال آنان است تا ۱_ از زیر سلطه مرد رهایی یابد ۲_ شرایط اجتماعی پایاپای با مرد پیدا نماید.
البته باید در اینجا توجه شود که جرم شناسان به دنبال راهکاری برای افزایش جرائم زنان نمی باشد بلکه اگر از منظر امیل درکیم جامعه شناس فرانسوی به جرم نگاه کنیم جرم می تواند یک هنجار در جامعه باشد و جرم شناسی در مسیر انصاف جایگاهی که زن در طول تاریخ می توانست مشابه مردان داشته باشد را بارز می کند.
کما این که این امر هم توانسته در جایی منفی و در جایی دیگر مفید و کار آمد باشد، منفی از آن جهت که دامنه جرائم زنان امروزه بسیار گسترش یافته و مثبت از این لحاظ که زنان جایگاه اجتماعی در کنار مردان پیدا نموده اند و شاید این جایگاه اجتماعی و خارج شدن از زیر بیرق مردان به مراتب ارزندهتر از هزینه هایی باشد که جوامع برای جرائم زنان متحمل می شوند.
پس هر کدام از تفکرهای مارکسیستی، رادیکال، سوسیالیست و … با برجسته کردن قسمتی از کاستی های که در حق زنان صورت گرفته بود تلاش نمودند با علم مطالعه جرم علل کاهش یا افزایش برخی جرائم در زنان را به عواملی که مد نظرشان بود ربط دهند. همان طور که در مثال فوق مارکسیست ها عامل اقتصادی را عامل فراوانی برخی جرائم خانگی زنان و نبود زن در اجتماع را عامل کاهش آمار برخی جرائم از جمله سرقت، آدم ربایی و … در زنان می دانستند.
در جرم شناسی عدالت حقیقت گرا و تفکر پسا فمینیسم آن تلاش شده است خود را از جهان فمینیسم خارج نماید و از بیرون به این تفکر نگریسته شود. پس در این نیل ابتدا خود تفکر فمینیسم زیر سوال است. چرا که هرچند فمینیسم و جرم شناسی فمینیسم در ابتدا باعث ارتقاع جایگاه زنان شده است اما تفکر در مقابل هم قرار دادن زن و مرد برای باز ستاندن حقوق زن از چنگال مرد امروزه باعث شده که جایگاه اجتماعی جنسیت ها به خطر افتد. نمونه بارز آن شکل گیری گرایش فمینیسم همجنس باز است که در این نگرش جنسیت ها با طرد هم دیگر به زندگی با جنس موافق خود روی می آورند( دو زن با هم ازدواج می کنند و یا دو مرد با هم ازدواج می کنند) که در این میان بنیاد خانواده در جهان غرب در حال فروپاشی است.
پس وقتی از بیرون به جنبش فمینیسم نگاه می شود یک تقسیم بندی بارز شکل میگیرد و آن این که فمینیسم در موج اول و دوم در راستای ارتقاع حقوق و جایگاه زن تلاشش بسیار مفید و کار گشا است و در آن دو موج تقریبا حقوق و خواسته های زن تا حدودی به برابری با مرد میرسد. اما در موج سوم و چهارم با توجه به رقیب قرار دادن زن و مرد در اندیشه فمینیسم خواسته های زن همواره ادامه می یابد تا جایی که این رقابت به طرد کردن یک جنس به دست جنسیت دیگر می انجامد.
حال با این وضعیت در جهان امروز خود تفکر فمینیسم از منظر عدالت حقیقت گرا یکی از عوامل تولید جرم می باشد نه ناجی برای ثبات جرائم جنسیت ها. پس در تفکر پسا فمینیسم عدالت حقیقت گرا در راستای کنار گذاشتن تفکر فمینیسم افراطی به جای رقیب بودن و در مقابل هم بودن جنس مذکر و مونث به عنوان دو رقیب، در کنار هم بودن زن و مرد مطرح است که در این صورت زن و مرد مکمل و تکمیل کننده هم هستند نه رقیب هم و از سوی دیگر در کنار هم بودن باعث ارتقاع هر دو جنس با هم می شود و از افراط و تفریط رقابت های جنسیتی فمینیسم به دور است. چرا که با تفکر فمینیسم در برخی جوامع زنان و دختران برای القای این امر به دوستان، خانواده و جامعه دست به برخی جرائم از جمله سرقت، آدم ربایی و… می زنند و این جرائم با ذهنیت رقابت با مردان و نوعی خود نمایی صورت می گرفت.
و از منظری دیگر محور رقابتی جنسیت ها باعث فرو پاشی نهاد مستحکم و انسان ساز خانواده است که این عامل هم امروزه تولید جرم می نماید و هم همبستگی اجتماعی بین افراد در جوامع را به خطر انداخته است.
یکی از مسائل دیگر که از منظر مکتب عدالت حقیقت گرا باید به آن توجه شود متن قوانین است. متن قوانین در گذشته در جوامع مرد سالار توسط مردان نگارش و وضع گردیده و برترهایی در متن قوانین که ساخته دست مردان است وجود دارد حال اگر قوانین با محوریت جنس سوم جزایی وضع گردند بی شک بسیاری از مواد قانونی که به حقوق تنها یک جنس می پردازد حذف و بجای آن حقوق انسانی مد نظر قرار میگیرد. البته تفاوت های زیستی_ بیولوژیکی بین زن و مرد هیچگاه در مکتب عدالت حقیقت گرا انکار نشده و مواد قانونی که بیشتر جنبه جنسیتی و آن هم حاصل قرارداد اجتماع هستند مورد توجه است که در این صورت می توان در این آشفتگی مواد بسیار زیاد قوانین از جمله قوانین جزایی و مدنی تا حدودی از کمیت مواد کاسته شود.
